નવી દિલ્લી: લોકસભા ચૂંટણી વચ્ચે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં વિપક્ષી પાર્ટી ઈન્ડિયા બ્લોકને મોટો ઝટકો લાગ્યો છે. મહેબૂબા મુફ્તીની આગેવાની હેઠળની પીપલ્સ ડેમોક્રેટિક પાર્ટી (PDP) એ કાશ્મીર ખીણની ત્રણ લોકસભા બેઠકો પર ઉમેદવારો ઊભા રાખવાની જાહેરાત કરી છે. પીડીપીના વડા મહેબૂબા મુફ્તીએ પણ કહ્યું છે કે અમે જમ્મુ ક્ષેત્રની બેઠકો પર કોંગ્રેસના ઉમેદવારોને સમર્થન આપીશું. મહેબૂબાનું આ નિવેદન નેશનલ કોન્ફરન્સના ઓમર અબ્દુલ્લાએ કોંગ્રેસ સાથે સીટ શેરિંગ ફોર્મ્યુલાની જાહેરાત કર્યા બાદ આવ્યું છે.

મહેબૂબાએ એમ પણ કહ્યું કે જો તેમને (નેશનલ કોન્ફરન્સ) દરેક સીટ પર ચૂંટણી લડવી હોય તો તેઓ ઓછામાં ઓછી વાત કરી લે. ફારુક અબ્દુલ્લા, જે દરેક નાના-નાના મુદ્દા પર પણ અમારી સાથે વાત કરતા હતા, તેમણે આ વિશે વાત કરી ન હતી. જો તેમણે આમ કહ્યું હોત તો અમે એકતા ખાતર આ બાબતે સમાધાન કર્યું હોત.

જ્યારે મહેબૂબાએ નેશનલ કોન્ફરન્સ ક્વોટાની બેઠકો પર ઉમેદવારોના મેદાનની જાહેરાત કરીને પોતાનું વલણ દર્શાવ્યું છે, ત્યારે તેમણે પોતાના નિવેદન દ્વારા એ સંદેશ આપવાનો પણ પ્રયાસ કર્યો છે કે પીડીપીનું વલણ લવચીક હતું પરંતુ તેની સાથે કોઈ વાતચીત થઈ નથી. હવે સવાલો ઉઠી રહ્યા છે કે ફારુક અબ્દુલ્લા અને નેશનલ કોન્ફરન્સ મહેબૂબાની પાર્ટી છોડીને એકસાથે કેમ આવ્યા?

કોંગ્રેસ-NC પીડીપી છોડીને કેમ સાથે આવ્યા?

જમ્મુ-કાશ્મીરના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી ફારૂક અબ્દુલ્લાની પાર્ટી અને કોંગ્રેસ પીડીપી છોડી ચૂકી છે, તેથી તેની પાછળ તેમનું પોતાનું ગણિત છે. કાશ્મીર ખીણની રાજનીતિથી લઈને નેશનલ કોન્ફરન્સની રેડ લાઈન અને અનંતનાગ સીટની લડાઈ સુધીની આની પાછળની ચર્ચાઓ છે.

કાશ્મીર ઘાટીનો મત આધાર

પીડીપીનો વોટ બેઝ કાશ્મીર ખીણમાં પણ છે જ્યાં નેશનલ કોન્ફરન્સ મજબૂત છે. કાશ્મીર ક્ષેત્રના રાજકારણમાં પીડીપી અને નેશનલ કોન્ફરન્સ મુખ્ય પ્રતિસ્પર્ધી રહ્યા છે. જ્યાં બે પક્ષો એકબીજાના મુખ્ય હરીફ હોય ત્યાં તેમના માટે એકસાથે આવવું ઘણું મુશ્કેલ છે. રાજકીય વિશ્લેષક અમિતાભ તિવારીએ કહ્યું કે, કોઈપણ રાજ્ય કે પ્રદેશમાં નંબર વન અને નંબર 3, નંબર ટુ અને નંબર 3 પાર્ટીઓનું ગઠબંધન થઈ શકે છે, પરંતુ નંબર વન અને નંબર ટુ પાર્ટીઓ માટે એકસાથે આવવું વ્યવહારિક રીતે શક્ય નથી. આ જ કારણ છે કે આમ આદમી પાર્ટી અને કોંગ્રેસ ઘણી વખત સાથે લડ્યા હોવા છતાં પંજાબમાં એકબીજા સામે ચૂંટણી લડી રહ્યા છે અને હવે કાશ્મીર ખીણમાં પણ એવું જ થઈ રહ્યું છે.

સીટોની ખેંચતાણમાં ગઠબંધન ન થઈ શક્યું:

કાશ્મીર ખીણમાં લોકસભાની ત્રણ બેઠકો છે. નેશનલ કોન્ફરન્સે 2019ની લોકસભા ચૂંટણીમાં આ ક્ષેત્રની ત્રણેય બેઠકો જીતી હતી. નેશનલ કોન્ફરન્સ પહેલાથી જ કહી રહી છે કે જીતેલી સીટોને લઈને ગઠબંધનમાં કોઈ વાતચીત થશે નહીં. 2019માં અમે જે બેઠકો હારી હતી તેના પર જ ચર્ચા થશે. બીજી તરફ, પીડીપી પણ ઘાટીમાં નેશનલ કોન્ફરન્સ માટે મેદાન ખુલ્લું છોડવા માંગતી નથી. પીડીપીને ઘાટીમાં વધુ બેઠકો જોઈતી હતી જેના માટે નેશનલ કોન્ફરન્સ તૈયાર ન હતી.

અનંતનાગ સીટ પેટર્ન

કાશ્મીર ક્ષેત્રમાં ઈન્ડિયા બ્લોકના બે ઘટક પક્ષો સામસામે આવી ગયા છે અને તેની પાછળ અનંતનાગ લોકસભા બેઠકના પરિણામોની પેટર્ન પણ છે. જો આપણે 1999 થી 2019 સુધીની લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામો પર નજર કરીએ તો દરેક વખતે આ સીટ નેશનલ કોન્ફરન્સ પાસે ગઈ છે તો ક્યારેક પીડીપી પાસે. 1999માં મહેબૂબા મુફ્તીને નેશનલ કોન્ફરન્સના ઓમર અબ્દુલ્લાએ હાર આપી હતી. 2004માં મહેબૂબા આ સીટ જીતીને સંસદમાં પહોંચ્યા હતા, જ્યારે 2009માં નેશનલ કોન્ફરન્સના ઉમેદવાર જીત્યા હતા. મહેબૂબાએ 2014માં અહીં ફરી જીત મેળવી હતી. આ પરંપરા 2019માં પણ ચાલુ રહી અને જીત ફારુક અબ્દુલ્લાની પાર્ટીને મળી.આ પેટર્ન જોઈને પીડીપીને આ સીટ જીતવાનો વિશ્વાસ હતો અને આ જ કારણ હતું કે મહેબૂબાની પાર્ટી અનંતનાગ સીટ ઈચ્છતી હતી.

કાશ્મીરના સમીકરણો કોના પક્ષમાં?

એક કારણ કાશ્મીરના સમીકરણો પણ છે. હકીકતમાં, 2014ની ચૂંટણી પછી, જમ્મુ અને કાશ્મીર રાજ્યના પુનર્ગઠન અને સ્થિતિમાં ફેરફાર પહેલા, ભાજપ-પીડીપીએ ગઠબંધન સરકાર બનાવી હતી. નેશનલ કોન્ફરન્સને લાગે છે કે આ જૂના પ્રકરણને કારણે ઘાટીના મતદારો પર પીડીપીની પકડ નબળી પડી છે.

 2019ની ચૂંટણીમાં પીડીપી એક પણ સીટ જીતી શકી નથી. હવે ફારુક અબ્દુલ્લાની પાર્ટી કાશ્મીરના સમીકરણોને પોતાનું ગણી રહી છે. તે જ સમયે, મહેબૂબા કલમ 370 હટાવવાની વિરુદ્ધ તેમના અભિયાન સાથે ચૂંટણીઓમાંથી પસાર થવાની પણ આશા રાખે છે. કાશ્મીરના મતદારોના મનમાં શું છે? તે તો 4 જૂને મતગણતરી બાદ જ ખબર પડશે.